BSK, een begrip dat de Nederlandse melkveehouder al van jongs af aan mee krijgt. Omdat het zo’n krachtig kengetal is zien ook onze klanten buiten Nederland dit in hun management programma staan. Onze collega Nayara Magalhães Gonçalves uit Brazilië heeft een artikel geschreven waarin ze dieper in gaat op wat BSK nou eigenlijk is en hoe je het in het management van het bedrijf kunt gebruiken.

Beeld je eens in dat je bij een boerderij komt en daar twee koeien tegenkomt. De informatie die je hierbij meekrijgt is: de ene koe geeft 25L per dag en de andere 31L per dag. Vervolgens krijg je de vraag: welke koe heeft de beste productie?

We weten allemaal dat de productiviteit van melkkoeien op bedrijf- of individueel niveau moeilijk te vergelijken is met elkaar, gezien ze vaak in verschillende lactatie stadia zijn. Als alle dieren op dezelfde dag geboren waren, op de zelfde tijd drachtig geworden zijn en afkalven op hetzelfde moment, dan zouden we een perfecte veestapel hebben om de productiviteit te kunnen vergelijken. Dat komt doordat alle variabelen (leeftijd, drachtigheidsduur en aantal dagen in lactatie) dan gelijk zijn. Maar we weten ook dat dit in de praktijk onmogelijk is.

Er zullen altijd variabelen zijn: koeien in het begin, in het midden en aan het eind van een lactatie, koeien in verschillende lactaties, sommigen zullen drachtig zijn en anderen niet. Al deze individuele factoren hebben een grote impact wanneer je de productiviteit per koe wilt vergelijken.

We weten dat zelfs wanneer we koeien uit een zelfde groep of batch vergelijken, de voorwaarden nooit helemaal gelijk zullen zijn. Het is belangrijk om erbij te zeggen dat verschillen in melkproductie per groep of batch altijd beïnvloed worden door management. Als melkveehouders en adviseurs, moeten we hier goed op letten.

De BSK (Bedrijfsstandaardkoe) is een rekensom van de factoren met betrekking tot het dier (leeftijd, lengte van dracht en aantal dagen in lactatie) die de melkproductie beïnvloeden. Deze rekensom is gemaakt door algoritmes die een momentopname van de melkproductie van koeien corrigeren tot hetzelfde moment in de productie: een volwassen koe (5,7-7,7 jaar), lactatiedagen = 50 (op de piek) en hetzelfde moment in dracht. Doordat deze factoren gecorrigeerd zijn, kunnen we de BSK waarde van iedere koe op elk moment van de lactatie vergelijken met elkaar.

Wanneer we de melkproductie evalueren, dan kunnen we niet zomaar aannemen dat de productie op een bepaald moment goed of slecht is, zonder het exacte moment in de lactatiecurve van het dier te kennen. Het is bijvoorbeeld normaal dat de melkproductie na het piekmoment afneemt gedurende een bepaalde periode. Daarnaast is het belangrijk om de drachtstatus en de leeftijd in gedachten te houden, aangezien je hierdoor verschil in prestatie mag verwachten. Een analyse op basis van deze getallen is niet eenvoudig te maken per dier. Dus stel je voor om dit voor een hele groep te moeten maken. Maar, met de BSK wordt deze analyse heel eenvoudig.

De grafiek hieronder laat de BSK analyse zien per groep. De Y-as geeft de melkgift aan en de BSK waarde. Elke koe wordt weergegeven door middel van twee stipjes, één is van de laatste melkgift (groene driehoek) en de andere de BSK waarde (blauw rondje). Op de X-as staan het aantal lactatiedagen. De gemiddelde melkproductie van de dieren in hetzelfde lactatiestadium wordt weergegeven door middel van de groene lijn en de gemiddelde BSK door de lichtgele blokken.

In dit voorbeeld hebben we met een filter alleen de koeien in hun 1e lactatie geselecteerd. Het is duidelijk te zien dat deze dieren geen optimale lactatiecurve hebben. Alle dieren in het interval (aantal lactatiedagen 5-60) hebben een lager melkproductie gemiddelde (groene lijn) wanneer ze vergeleken worden met de andere stadiums. In dit stadium hebben ze een BSK van 30, terwijl in andere intervallen er dieren tussen zitten met een gemiddelde BSK boven de 36 en 40.

Er bestaat niet zo iets als de ‘beste’ BSK, maar de beste situatie zorgt ervoor dat de dieren maximaal presteren naar gelang het lactatiestadium. Wat je kan verwachten wanneer de dieren goed presteren, is dat de BSK waardes constant zijn in alle lactatiestadiums, met andere woorden, de blauw BSK lijn is in het gunstigste geval een rechte lijn en de rechthoeken zouden in elk lactatiestadium nagenoeg gelijk moeten zijn. Dit omdat de waarde van productie, ongeacht het stadium waarin de koe zich bevind, gecorrigeerd worden bij alle dieren.

Dit is erg belangrijk omdat we hierdoor kunnen focussen op de invloed van management factoren en de individuele dierfactoren verwijderen. Bij de bovenstaande situatie is er een duidelijk zichtbaar verschil in het lactatiestadium 5-60 dagen bij eerste lactatie koeien. Hier moeten de managementfactoren dus goed geanalyseerd worden, rantsoen, groepsgrootte, conditie score enz.

In de grafiek hieronder bekijken we een groep tweede lactatie koeien. We zien hier dat deze koeien, in tegenstelling tot de groep uit de eerste grafiek, een piekproductie hebben. Dit is te zien doordat de groene lijn (gem. kg melk) in het lactatiestadium 5-60 dagen hoger is dan in alle andere stadiums. Het is ook belangrijk om te zien dat, ondanks dat er een hogere BSK waarde is in het stadium 120-200 dagen is, het verschil tussen de eerste 3 stadiums klein is. Als het verschil tussen de stadiums groter is dan 4 punten, dan is er reden tot bezorgdheid vanwege afname in productie. Bijvoorbeeld, bij de het laatste stadium van de lactatie (200-305 dagen) in onderstaande grafiek zie je dat de afname in melkproductie dan erg groot is. Je ziet een afwijking van de gemiddelde melkproductie en als gevolg daarvan een afname in de gemiddelde BSK (5,2 punten). Dit duidt op een managementprobleem gedurende deze laatste fase van de lactatie.

Eén melkmeting is genoeg om de volledige lactatiecurve (305 dagen) van een koe te berekenen in de UNIFORM software. De BSK wordt dan berekend, maar data van meerdere melkmetingen zorgen ervoor dat de BSK waarde accurater is.

Dit is een ontzettend handige functie in het UNIFORM programma die het mogelijk maakt om de productiviteit van uw veestapel te analyseren en het management op uw bedrijf te verbeteren. Het programma biedt verschillende andere analyses waarin de BSK terugkomt en welke eenvoudig te interpreteren zijn. Wanneer u nog vragen heeft, neem dan gerust contact met ons op. We helpen u hier graag mee!

Nayara Magalhães Gonçalves
Dierenarts afgestudeerd aan de Federal University of Vicosa – MG
Market Support en Development Manager bij UNIFORM-Agri